Kitlesel yok oluş nedir?

Varsayım edebileceğiniz gibi Dünya, milyonlarca sene evvel aynı vaziyette değildi. 444 milyon sene evvel Geç Ordovisyen kitlesel yok oluşu sırasında, Dünya üzerindeki canlı cinslerinin neredeyse yüzde 85’i yok oldu.

O yarıyılda canlı cinslerinin büyük kısmı denizde yaşıyordu ve günümüzdeki kıtaların çoğu Gondwana isminde tek bir kara parçası şeklindeydi.

Peki nedir bu kitlesel yok oluş? Kitlesel yok oluş, basmakalıp dışı çok rakamda cinsin aynı anda ya da hudutlu bir zaman dilimi içinde ortadan kalktığı dünya tarihi yarıyıllarına sınıyor.

Bu yok oluşlar, Dünya üzerinde bulunan çok rakamda canlı cinsinin jenerasyonunun tükenmesine ve yeryüzünden silinmesine neden oluyor.

Bilim insanlarına göre, dünyada günümüze kadar beş kitlesel yok oluş vakayı alana geldi: Ordovisyen Yok Oluşu 450 milyon sene evvel, Devoniyen Yok Oluşu 380 milyon sene evvel, Permiyen Yok Oluşu 250 milyon sene evvel, Triyas Yok Oluşu 200 milyon sene evvel ve Kretase Yok Oluşu 65 milyon sene evvel.

ORDOVİSYEN YOK OLUŞU

443 milyon sene evvel yaşanan bu yok oluştan dolayı toplamda, deniz yaşamının takribî yüzde 85’i yok oldu. Yaşanan bir buzul çağının yok oluşlardan mesul olduğuna dair görüşler ağırlıkta. Bu görüşe göre güney yarımkürede büyük bir buz katmanı, abuhava farklılığına ve deniz seviyesinde bir düşüşe neden oldu, böylece ummanların kimyası da değişti.

DEVONİYEN YOK OLUŞU

359 milyon sene evvel Dünya üzerindeki tüm cinslerin üçte ikisi, Devonian’ın Geç Devoniyen Kitlesel Yok Oluşu ile yok oldu. En yaygın görüşe göre tek bir vaka ile değil de milyonlarca senelik bir dizi trajediden sonra bu yok oluş asıllaşmış olabilir.

PERMİYEN YOK OLUŞU

Permiyen yok oluşu, 251 milyon sene kadar evvel alana gelmiş Paleozoik ve Mezozoik yarıyılların haricinde Permiyen ve Triyas jeolojik yarıyılları arasında geçisi başlatan kitlesel yok oluşa sınıyor.

Bu yok oluş vakayı sayesinde karadaki omurgalı cinslerinin yüzde 70’i, tüm cinslerin ise yüzde 96’sı yok olmuştur. Permiyen yok oluşu, Dünya’da alana gelen en şiddetli yok oluş olarak öğreniliyor.

TRİYAS YOK OLUŞU

Araştırmalara göre Triyas yok oluşundan abuhava farklılıkları, su baskın trajedileri ve bir asteroid mesul.

Çok rakamda deniz sürüngenleri, bazı büyük amfibiler, resifleri oluşturan bir çok canlı ve çok rakamda yumuşakça da dahil olmak üzere pek çok hayvanın vefatına neden olan bu yok oluş, reelleştiği yarıyıldaki tam cinslerin neredeyse yarısını haritadan sildi.

KRETASE YOK OLUŞU

66 milyon sene evvel yaşanan Kretase yok oluşu, dinozorların neslini harcadı. Sebebi henüz ispatlanamayan bu yok oluşa, Meksika’nın Yucatan bölgesine düşen bir meteorun neden olduğu düşünülüyor.